کتابهایی که باید پیش از مرگ خواند!

چند روز مانده به عید نامه‌ای دریافت کردم از یکی از اعضای گروه پستی جیره‌کتاب که از فهرست 100 کتابی می‌پرسید که "باید پیش از مرگ خواند!" از قرار مدتی پیش چنین فهرستی مدتی در اینترنت دست به دست چرخیده بوده و حالا او داشت سراغ آن را از جیره‌کتاب می‌گرفت. غافل از اینکه جیره‌کتاب تا آن روز روحش هم از وجود چنین فهرستی بی‌خبر بود!
پس از خواندن نامه کنجکاو شدم که ببینم ماجرا از چه قرار است. گشتی در Google زدم. هم به فارسی و هم به انگلیسی. اما تنها چیزی که پیدا کردم کتابی بود با عنوان 1001 Books You Must Read Before You Die. بعد هم در سایت دیگری فهرست این 1001 کتاب را پیدا کردم که توسط یک آدم با حوصله تایپ شده بود. (توجه کنید که این فهرست از همین کتاب با جلد قرمز اقتباس شده که در سایت Amazon به نوعی مهجور است. چاپ معروف‌تر کتاب را می‌توانید در اینجا بیابید، با توضیحات کامل و البته روی جلد متفاوت! من که آخرش هم نفهمیدم که تفاوت این دو کتاب با یکدیگر چیست. شما اگر متوجه شدید ما را هم بی‌خبر نگذارید!)

آنچه از توضیحات ارائه شده در سایت Amazon بر می‌آید، این 1001 کتاب توسط بیش از 20 نفر از منتقدین ادبی دستچین شده. این کتاب هزار صفحه‌ای ضمن معرفی هریک از کتابهای انتخاب شده، اطلاعاتی درباره نویسنده کتاب و همچنین علت اهمیت آن (اینکه چرا باید تا پیش از مردن حتما کتاب را خواند!) به خواننده ارائه می‌کند.

احتمالا اولین عکس‌المعل هرکس بعد از دیدن این فهرست این است که با خودش حساب کند و ببیند چند تا از کتابهای پیشنهادی را خوانده است. در هنگام وبگردی جایی اظهارنظری خواندم که نویسنده آن اعلام می‌کرد مشغول برنامه‌ریزی است تا خواندن کتابهای پیشنهادی فهرست را شروع کند و "حتما سعی می‌کند تا پیش از پایان عمرش همه کتابها را بخواند!"

در مورد "بهترین" بودن کتابهای این فهرست مطمئنا می‌شود ساعتها بحث و جدل کرد. اما به نظر من تاثیری که این حرکت می‌تواند در تشویق خوانندگان غیرحرفه‌ای به کتاب خواندن داشته باشد، قابل چشم‌پوشی نیست (تا به حال آیا برایتان پیش آمده که در کتابفروشی افرادی را ببینید که ناامیدانه به دنبال "کتاب خوبی برای خواندن" می‌گردند و کتابفروش‌ها هم ناشیانه سعی می‌کنند بفهمند که آنها چه سلیقه‌ای دارند؟) راستش برای همین بود که بعد از کمی بالا و پایین کردن در این فهرست از آن خوشم آمد. فکر کردم بنشینم و کتابهای ترجمه شده به فارسی را که در میان این 1001 کتاب می‌شناسم جدا کنم. با یکبار مرور فهرست به مجموعه 156 جلد زیر رسیدم (تعداد کتابهای فهرست زیر بعدا به 220 رسید. لطفا برای توضیحات بیشتر به بخش "بعدالتحریر" در انتهای صفحه مراجعه کنید). دقیقا به قشنگی عدد 100 درخواستی آن دوستمان نیست اما خب برای خودش عددی است. برای آنکه ثابت کنم من هم آدم پرحوصله‌ای هستم، گفتم در مورد هر کتاب نام ناشر آن را هم بیاورم تا اگر روزی خواستید کتابی را از این میان بدست آورید با دردسر کمتری مواجه بشوید.

فهرست فعلی مطمئنا هنوز کامل نیست. یعنی نه حافظه من و نه حوصله‌ام اجازه نمی‌داد که کلیه اسامی فهرست اصلی را با منابع موجود مقابله کنم تا فهرست زیر دیگر "مو لای درزش نرود!" به همین خاطر به این فکر افتادم که تکمیل فهرست را هم به مسابقه بگذارم. هریک از علاقمندانی که بتوانند 10 کتاب دیگر در فهرست اصلی پیدا کنند که به فارسی ترجمه شده اما نامشان در فهرست زیر وجود ندارد یک جلد کتاب از جیره‌کتاب هدیه می‌گیرند. پس بشتابید که غفلت موجب پشیمانی است. (لطفا نام فارسی هر کتاب را به همراه نام انگلیسی آن بیاورید تا کنترل کار راحت‌تر انجام شود)

و بالاخره اینکه در فهرست زیر شماره‌ ردیف‌های درج شده مربوط به شماره ردیف‌های فهرست موجود در سایت Listology هستند که ماخذ اصلی تهیه فهرست زیر بوده است. عنوان کتابها و ناشران آن را از سایت www.ketab.ir در آورده‌ام. در مورد کتابهایی که چندین ناشر آنها را چاپ کرده‌اند تلاش کرده‌ام تا ناشر چاپ جدیدتر و یا ناشر معروف‌تر و صاحب‌نام‌تر را ضبط کنم. در بعضی موارد هم نام چند ناشر را ذکر کرده‌ام. دلم می‌خواستم تاریخ آخرین چاپ هر کتاب را هم در فهرست بیاورم که نشد و ماند برای فراغتی دیگر.

پس این شما و این فهرست "220 کتابی که باید تا پیش از مرگ خواند":

1- هرگز رهایم مکن - کازوئو ایشیگورو (ققنوس)
19- ماجرای عجیب سگی در شب - مایک هادون (افق)
50- سور بز - ماریو وارگاس یوسا (علم)
52- شیطان و دوشیزه پریم - پائولو کوئیلو (کاروان)
57- بی‌خبری - میلان کوندرا (روشنگران)
63- آدمکش کور - مارگارت آتوود (ققنوس)
70- تیمبوکتو - پل استر (افق)
89- ساعتها - مایکل کانینگهام (کاروان)
90- ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد - پائولو کوئیلو (کاروان)
92- خدای چیزهای کوچک - آرونداتی روی (علم)
93- خاطرات یک گیشا - آرتور گلدن (سخن)
145- عروس فریبکار - مارگارت اتوود (ققنوس)
155- جاز - تونی موریسون (آفرینه)
189- بیلی بت‌گیت - ای.ال. دکتروف (طرح‌‌نو)
190- بازمانده روز - کازوئو ایشیگورو (کارنامه)
194- تاریخ محاصره لیسبون - خوزه ساراماگو (علم)
195- مثل آب برای شکلات - لورا اسکوئیل (روشنگران)
215- کبوتر - پاتریک زوسکیند (مرکز)
219- سه گانه نیویورک - پل استر (افق)
223- دلبند - تونی موریسون (روشنگران و چشمه)
236- عشق در زمان (سال‌های) وبا - گابریل گارسیا مارکز (ققنوس)
242- سرگذشت ندیمه - مارگارت اتوود (ققنوس)
251- سال مرگ ریکاردو ریش - خوزه ساراماگو (هاشمی)
252- عاشق - مارگاریت دوراس (نیلوفر)
253- امپراطوری خورشید - جی.جی. بالارد (چشمه)
256- بار هستی - میلان کوندرا (گفتار / قطره)
261- شرم - سلمان رشدی (تندر)
266- زندگی و زمانه مایکل ک - جی.ام. کوتسیا (فرهنگ نشر نو)
274- منظره پریده رنگ تپه‌ها - کازوئو ایشی گورو (نیلا)
276- خانه ارواح - ایزابل آلنده (قطره)
286- آوریل شکسته - اسماعیل کاداره (مرکز)
287- در انتظار بربرها - جی.ام. کوتسیا (پلک)
288- بچه‌های نیمه‌شب - سلمان رشدی (تندر)
294- نام گل سرخ - اومبرتو اکو (شباویز)
294- کتاب خنده و فراموشی - میلان کوندرا (روشنگران)
300- اگر شبی از شبهای زمستان مسافری - ایتالو کالوینو (آگاه)
322- آماتورها - ریچارد بارتلمی (کلاغ سفید)
331- برج - جی.جی. بالارد (چشمه)
335- رگتایم - ای. ال دکتروف (خوارزمی)
324- پاییز پدرسالار - گابریل گارسیا مارکز (حکایتی دیگر)
338- آبروی از دست رفته کاترینا بلوم - هاینریش بل (نیلوفر)
346- مامور معتمد - گراهام گرین (نیلوفر)
349- سولا - تونی موریسون (قله)
350- شهرهای نامرئی - ایتالو کالوینو (باغ نو / پاپیروس)
359- سیمای زنی در میان جمع - هاینریش بول (آگاه)
365- آبی‌ترین چشم - تونی موریسون (ویستار)
366- ترس دروازه‌بان از ضربه پنالتی - پتر هاندکه (فصل سبز)
375- سلاخ‌خانه شماره 5 - کورت ونه‌گات (روشنگران و مطالعات زنان)
389- 2001، یک ادیسه فضایی - آرتور سی. کلارک (نقطه)
390- آیا آدم مصنوعی‌ها خواب گوسفند برقی می‌بینند؟ - فیلیپ ک. دیک (روشنگران)
393- در قند هندوانه - ریچارد براتیگان (چشمه)
399- صد سال تنهایی - گابریل گارسیا مارکز (امیرکبیر)
400- مرشد و مارگاریتا - میخائیل بولگاکف (فرهنگ نشر نو)
402- شوخی - میلان کوندرا (روشنگران)
410- نایب کنسول - مارگاریت دوراس (نیلوفر)
424- شیدائی لول و. اشتاین - مارگاریت دوراس (نیلوفر)
427- گهواره گربه - کورت ونه‌گات (افق)
433- حباب شیشه - سیلویا پلات (نشر باغ)
436- پرواز بر فراز آشیانه فاخته - کن کیسی (هاشمی)
439- منطقه مصیبت‌زده شهر - جی.جی. بالارد (جوانه رشد)
441- هزارتوهای بورخس - خورخه لوئیس بورخس (کتاب زمان)
445- فرنی و زوئی - جی.دی. سالینجر (نیلا)
448- سولاریس - استانسیلاو لم (فاریاب)
449- موش و گربه - گونتر گراس (فرزان روز)
462- طبل حلبی - گونتر گراس (نیلوفر)
466- بیلیارد در ساعت نه و نیم - هاینریش بل (سروش)
468- یوزپلنگ- جوزپه تومازی دی لامپه دوزا (ققنوس)
472- همه چیز فرو می‌پاشد - چینوا آچیه (جوانه رشد / سروش / آستان قدس رضوی)
485- پنین - ولادیمیر ناباکوف (شوقستان)
486- دکتر ژیواگو - بوریس پاسترناک (ساحل)
494- ارباب حلقه‌ها - جی. آر. آر. تالکین (نگاه)
495- معمای آقای ریپلی - پاتریشیا های اسمیت (طرح نو)
499- آمریکایی آرام - گراهام گرین (خوارزمی)
500- آخرین وسوسه مسیح - نیکوس کازانتزاکیس (نیلوفر)
503- سلام بر غم - فرانسواز ساگان (هرم)
508- سالار مگس‌ها - ویلیام گلدینگ (رهنما)
511- خداحافظی طولانی - ریموند چندلر (روزنه‌کار)
519- قاضی و جلادش - فردریش دورنمات (ماهی)
521- مرد پیر و دریا - ارنست همینگوی (نگاه)
522- شهود - فلنری اوکانر (نشر نو)
525- مالون می‌میرد - ساموئل بکت (پژوهه)
527- امپراطوری کهشکشانها (سه کتاب) - ایزاک آسیموف (شقایق)
529- ناطوردشت - جی.دی. سالینجر (نیلا)
530- انسان طاقی - آلبر کامو (قطره)
535- مرد سوم - گراهام گرین (برگ / نی)
539- من، روبوت - ایزاک آسیموف (پاسارگاد)
547- 1984 - جورج اورول (نیلوفر)
559- طاعون - آلبر کامو (نیلوفر)
564- قلعه (مزرعه) حیوانات - جورج اورول (جامی)
551- جان کلام - گراهام گرین (نیلوفر)
569- مسیح هرگز به اینجا نرسید - کارلو لوی (هرمس)
570- لبه تیغ - ویلیام سامرست موام (فرزان روز)
579- بیگانه - آلبر کامو (نیلوفر)
589- جلال و قدرت - گراهام گرین (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
592- خوشه‌های خشم - جان استاین‌بک (امیرکبیر)
574- شازده کوچولو - آنتوان دو سنت اگزوپری (امیرکبیر)
576- بازی مهره شیشه‌ای - هرمان هسه (فردوس)
578- برخیز ای موسی - ویلیام فاکنر (نیلوفر)
587- زنگها برای که به صدا در می‌آیند - ارنست همینگوی (صفی علیشاه)
599- خواب گران - ریموند چندلر (کتاب ایران)
602- تهوع - ژان پل سارتر (نیلوفر)
603- ربه‌کا - دافنه دو موریه (جامی / جاویدان)
605- صخره برایتون - گراهام گرین (ثالث)
606- ینگه دنیا - جان دس‌پس (هاشمی)
608- موشها و آدمها - جان استاین‌بک (اساطیر)
610- هابیت - جی. آر. آر. تالکین (پنجره)
611- سال‌ها - ویرجینیا وولف (امیرکبیر)
615- داشتن و نداشتن - ارنست همینگوی (امیرکبیر)
619- بر باد رفته - مارگارت میچل (نگاه)
622- ابشالوم، ابشالوم - ویلیام فاکنر (نیلوفر)
628- آنها به اسبها شلیک می‌کنند - هوراس مکوی (باغ نو / نشر نو)
643- اتوبیوگرافی آلیس بی. تکلاس - گرترود استاین (آگاه)
648- سفر به انتهای شب - لوئی فردینان سلین (جامی)
649- دنیای قشنگ نو - آلدوس هاکسلی (نیلوفر)
654- امواج - ویرجینیا وولف (مهیا)
655- کلید شیشه‌ی - داشیل همت (روزنه‌کار)
663- وداع با اسلحه - ارنست همینگ‌‌وی (نیلوفر)
664- خرمن سرخ - داشیل همت (روزنه‌کار)
667- در غرب خبری نیست - اریک ماریا رمارک (جویا / ناهید)
671- خشم و هیاهو - ویلیام فاکنر (نگاه)
675- ارلاندو - ویرجینیا وولف (امیرکبیر)
683- نادیا - آندره برتون (افق)
684- گرگ بیابان - هرمان هسه (اساطیر)
685- در جستجوی زمان از دست رفته - مارسل پروست (مرکز)
686- به سوی فانوس دریایی - ویرجینیا وولف (نیلوفر)
688- آمریکا - فرانتس کافکا (هاشمی)
691- قصر - فرانتس کافکا (نیلوفر)
692- شوایک - یاروسلاو هاشک (چشمه)
698- خانم دالو ری - ویرجینیا وولف (رواق زمان نو)
699- گتسبی بزرگ - اف. اسکات فیتز جرالد (نیلوفر)
701- محاکمه - فرانتس کافکا (نیلوفر)
704- بیلی باد ملوان - هرمان ملویل (فردا)
706- کوه جادو - توماس نان (نگاه)
707- ما - یوگنی زامیاتین (نشر دیگر)
714- گاردن پارتی - کاترین منسفیلد (خانه آفتاب)
717- سیذارتا - هرمان هسه (اساطیر)
722- ببیت - سینکلر لوییس (نیلوفر چشمه)
724- روباه - دی.اچ.لارنس (باغ نو)
726- عصر بیگناهی - ادیت وارتون (جار / فاخته)
736- چهره مرد هنرمند در جوانی - جیمز جویس (نیلوفر)
741- پایبندیهای انسانی - ویلیام سامرست موام (چشمه)
746- روزالده - هرمان هسه (دبیر)
750- مرگ در ونیز - توماس مان (نگاه)
757- مارتین ایدن - جک لندن (تندر)
762- پاشنه آهنین - جک لندن (نشر خیزاب)
765- مادر - ماکسیم گورکی (هیرمند)
766- مامور سری - جوزف کنراد (بزرگمهر)
780- دل تاریکی - جوزف کنراد (نیلوفر)
781- درنده باسکرویل - سر آرتور کونان دویل (هرمس)
782- بودنبروک‌ها (زوال یک خاندان) - توماس مان (ماهی)
785- لرد جیم - جوزف کنراد (نیلوفر)
795- کجا می‌روی - هنریک سینکویچ (سمیر)
797- ماشین زمان - هربرت جورج ولز (انتشارت علمی و فرهنگی)
799- جود گمنام - تامس هاردی (گل مریم / شقایق)
808- تس - تامس هاردی (دنیای نو)
809- تصویر دوریان گری - اسکار وایلد (دبیر / کمانگیر)
813- گرسنه - کنوت هامسون (نگاه)
824- ژرمینال - امیل زولا (نیلوفر)
825- ماجراهای هاکلبری فین - مارک تواین (خوارزمی)
826- بل آمی - گی دو موپوسان (مجید)
829- مرگ ایوان ایلیچ - لئون تولستوی (نیلوفر)
831- جزیره گنج - رابرت لوئی استیونسون (هرمس)
837- برادران کارامازوف - فئودور داستایوسکی (ناهید)
839- بازگشت بومی - تامس هاردی (نشر نو)
840- آنا کارنینا - لئون تولستوی (نیلوفر)
842- خاک بکر - ایوان‌سرگی‌یویچ تورگنیف (امیرکبیر)
844- دست تکیده - تامس هاردی (تجربه)
846- بدور از مردم شوریده - تامس هاردی (نشر نو)
848- دور دنیا در هشتاد روز - ژول ورن (دنیای کتاب)
853- مدیل مارچ - جورج الیوت (دنیای نو)
857- جنگ و صلح - لئون تولستوی (نیلوفر)
858- تربیت احساسات - گوستاو فلوبر (مرکز)
861- ابله - فئودور داستایوسکی (چشمه)
862- ماهسنگ (سنگ ماه) - ویلکی کالینز (سنبله / مجرد)
863- زنان کوچک - لوئییز می آلکوت (قدیانی)
866- سفر به مرکز زمین - ژول ورن (دنیای کتاب)
867- جنایت و مکافات - فئودور داستایوسکی (خوارزمی)
868- آلیس در سرزمین عجایب - لوئیس کارول (مرکز)
871- یادداشتهای زیرزمینی - فئودور داستایوسکی (علمی و فرهنگی)
873- بینوایان - ویکتور هوگو (جاویدان / امیرکبیر / توسن)
874- پدران و پسران - تورگنیف (علمی و فرهنگی)
875- سیلاس ماینر - جورج الیوت (دنیای نو)
876- آرزوهای بزرگ - چارلز دیکنز (علمی و فرهنگی)
879- آسیاب کنار فلوس (آسیاب رودخانه فلاس) - جورج الیوت (نگاه / واژه)
883- داستان دو شهر - چارلز دیکنز (فرزان روز)
884- ابلوموف - ایوان گنچاروف (امیرکبیر)
886- مادام بواری - گوستاو فلوبر (مجید)
891- ویلت - شارلوت برونته (پیمان)
893- کلبه عمو توم - هریت بیچر استو (امیرکبیر)
896- موبی‌دیک - هرمان ملویل (امیرکبیر)
898- دیوید کاپرفیلد - چارلز دیکنز (امیرکبیر)
902- بلندیهای بادگیر - امیلی برونته (نگاه)
903- آگنس گری - آن برونته (آفرینگان)
904- جین ایر - شارلوت برونته (جامی)
906- کنت مونت کریستو - الکساندر دوما (هرمس)
908- سه تفنگدار - الکساندر دوما (هرمس / زرین، گوتنبرگ)
912- آرزوهای بر باد رفته - انوره دو بالزاک (امیرکبیر)
918- اولیور تویست - چارلز دیکنز (مرکز)
920- بابا گوریو - اونوره دو بالزاک (ققنوس)
921- اوژنی گرانده - اونوره دو بالزاک (جاده ابریشم / سپیده)
922- گوژپشت نوتردام - ویکتور هوگو (جاودان خرد)
923- سرخ و سیاه - استاندال (نیلوفر)
930- آیوانهو - سر والتر اسکات (توسن)
933- وسوسه - جین اوستین (اکباتان)
936- اما - جین اوستین (فکر روز)
937- پارک منسفیلد - جین اوستین (کوشش)
938- غرور و تعصب - جین اوستین (نشر نی)
940- عقل و احساس - جین اوستین (نشر نی)
953- زندگانی و عقاید آقای تریسترام شندی - لارنس اشترن (تجربه)
955- اعترافات - ژان ژاک روسو (نیلوفر)
959- رنج‌های ورتر جوان - یوهان ولف‌گانگ فون گوته (موسسه نشر تیر)
966- امیل: رساله‌ای در باب آموزش و پرورش - ژان ژاک روسو (ناهید)
967- برادرزاده رامو - دنیس دیدرو (البرز)
970- کاندید - ولتر (جوانه توس / دستان / بهنود)
975- سرگذشت تام جونز: کودک سر راهی - هنری فیلدینگ (نیلوفر)
983- سفرهای گالیور - جوناتان سویفت (انتشارات علمی و فرهنگی)
987- رابینسون کروزوئه - دانیل دفو (جامی)
992- دن کیشوت - سر وانتس (روایت + نیل)
996- هزار و یکشب - عبداللطیف تسوجی تبریزی (هرمس)
1001- حکایتهای ازوپ - ازوپ (هرمس)

بعدالتحریر:
- بعد از انتشار اولیه فهرست بالا با 156 عنوان کتاب، چند تن از همراهان جیره‌کتاب زحمت کشیدند و تعداد دیگری از کتابهای فهرست 1001 کتاب را که به فارسی ترجمه شده بودند و من در مرور اولیه متوجه آنها نشده بودم به این فهرست اضافه کردند. خانم‌ها خداداد، متولی و بوذرجمهری و آقایان وثوقی و مصطفوی مجموعا 64 عنوان دیگر به مجموعه اضافه کردند و تعداد کتابهای فهرست را به 220 رساندند.
- همچنین خانم‌ها خداداد و میلان‌لو و آقای کماسی هم لطف کردند و نشانی فهرست اولیه را که باعث شد تا این مسیر طی شود را برایم فرستادند. فهرست "صد کتابی که توصیه شده قبل از مردن بخوانید" را می‌توانید در اینجا پیدا کنید.
- بالاخره اینکه باز هم در گشت و گذارهای اینترنتی به فهرست دیگری برخوردم که آن را هم برای تکمیل این مطلب در اینجا حضورتان معرفی می‌کنم. این یکی اسمش هست "25 Books to Read Before Age 25". قابل توجه آنها که هنوز 25 سالشان نشده!
"نوشته‌هایی به بهانه کتاب" معمولا در آخر هفته‌ها نوشته می‌شوند و از طریق پست الکترونیک برای کلیه مشترکین خبرنامه جیره‌کتاب ارسال می‌شوند. اگر مایل به دریافت مستمر این نوشته‌ها هستید می‌توانید مشترک خبرنامه جیره‌کتاب بشوید.

فهرست "نوشته‌هایی به بهانه کتاب"

به نقل از جیره کتاب